Hilversum Station: onzichtbare techniek
De maquette van het station Hilversum met alle sporen bevat veel onzichtbare techniek. Door deze techniek wordt de bediening van de rijwegen en de sporen gemakkelijk gemaakt. Hieronder wordt deze onzichtbare techniek bekend gemaakt.
Het bedieningspaneel
Het bedieningspaneel is het enige wat wel zichtbaar is. Dit paneel laat het sporenplan van het station zien en heeft drukknoppen voor de bediening. Gele LEDs geven aan hoe de wissels liggen, groene en rode LEDs geven aan welke sporen actief zijn en welke bezet zijn. LEDs met omschakelbare kleuren groen en rood geven de stand van de seinpalen aan.
Het gemak van de besturing
Het hoofdkenmerk van de bediening is het gemak van de besturing. Om de wissels in de juiste stand te zetten is het alleen nodig een bepaalde rijweg te kiezen. Ook de rijspanning voor de secties van deze rijweg worden daarbij ingeschakeld. De rijspanning wordt geleverd door twee klassieke transformatoren van Fleischmann.
Het kiezen van een rijweg gebeurt door het drukken op twee knoppen: een BEGIN-knop en een EIND-knop. Als deze rijweg is ingeschakeld, wordt dit op het bedieningspaneel zichtbaar door het oplichten van groene LEDs.
Het opheffen van een rijweg gebeurt ook door het indrukken van twee knoppen: de OPHEF-knop en een EIND-knop. Het opheffen is zichtbaar door het doven van de groene LEDs.
De bouwstenen en de groepen van deze besturing
De techniek die dit alles bestuurt maakt gebruik van standaard telefoonrelais.
Er zijn drie groepen te onderscheiden, de groep commandorelais, de groep bestuurrelais en de groep diodes.
De groep commandorelais houden commando’s vast en blokkeren ongewenste toestanden. De groep bestuurrelais verzorgen de gewenste besturing van de wissels en spoorsecties. De grote groep diodes maakt voorkeursverbindingen tussen de uitgangen van de commandorelais en de ingangen van de bestuurrelais.
Deze techniek heet “hardware-programmering”; de diodegroepen heten daarom “diodebreinen”. Deze diodebreinen blokkeren ook ongewenste toestanden, zoals strijdige rijwegen. Strijdige rijwegen zijn rijwegen die vanaf verschillende beginpunten naar één eindpunt gaan of rijwegen die vanuit één beginpunt naar verschillende uitgangen gaan.
De bouwstenen van deze besturing zijn ondergebracht in 16-relaisbakken en 4-diodebakken. Het rek met deze bakken staat normaal onzichtbaar onder de treintafel.
Codenaam
Een systeem als dit wordt “NX-besturing” (in Amerika: “NX-control”) genoemd. De Amerikaanse uitspraak van NX is “EN-EX”, te lezen als afkorting van “Entrance-Exit”. De bediening vindt plaats door het indrukken van de BEGIN-knop (Entrance) en EIND-knop (Exit).
Deze benaming NX-besturing wordt ook gebruikt voor de Hilversumbaan.